Bijvoorbeeld bij het innovatielab voor de Oogst van Morgen, onze betrokkenheid bij het Programma Aardgasvrije wijken, en bij het begeleiden van het co-creatief proces voor de Agenda natuurinclusief. Wat opvalt is dat er inwoners zijn die initiatief tonen om de wijken te vergroenen, die een kleinschalig collectief warmtesysteem oprichten of energie coöperaties die gezamenlijke zonnedaken realiseren. Ik durf de stelling wel aan dat het voorkomt dat deze initiatieven vaak meer leden hebben dan de politieke organisaties van die gemeente.

Slechts een paar van deze moedige praktijken hebben we in de ingelaste e-conferentie in december vorig jaar voor het voetlicht gebracht. We willen daarmee laten zien - als OFL - dat de verbinding tussen overheid en samenleving veel kansen biedt, om samen te werken aan de grote transities van Nederland, om het samen te doen, als je elkaar maar ZIET en naar elkaar LUISTERT.

Ook in het Regeerakkoord wil het kabinet een impuls geven aan burgerinitiatieven en burgerfora om zo de kracht van de burger te benutten, dit sluit ook aan de thema-meetup in oktober vorig jaar waarin we met ons netwerk hebben onderzocht welke nationale thema’s zich lenen voor burgerberaden. Wat opvalt daarbij is dat veel onderwerpen in de fysieke omgeving zich lenen om burgers actief bij te betrekken, mits de randvoorwaarden goed zijn. Maar ook dat een onderwerp niet te groot, of te klein moet zijn. Het zal nog zoeken worden, met experimenteren en leren om de eerste stappen hierin te zetten.

Het werkprogramma van het OFL voor 2022 is bijna gereed. Wat hierbij opvalt is dat het gebiedsgericht werken weer een belangrijk onderwerp is. Ook de blog van onze voorzitter Jeroen de Haas gaat hierover. De vraag de komende tijd is misschien niet meer zozeer wat moet er allemaal gebeuren in de fysieke leefomgeving maar vooral, hoe gaat we dit doen, met elkaar en hoe past dit in de beperkte ruimte in Nederland?

Ineke den Heijer
Manager OFL

Inhoud

• Voorzittersblog: Jeroen de Haas
• OFL-conferentie Moedige praktijken weet ook online te inspireren
• Kort advies over burgerberaden in voorbereiding voor BZK en IenW
• OFL gaat in gesprek met benoemde leden
• OFL doet aanbevelingen voor een dialooggroep hernieuwbare elektriciteit
• Eindadviezen over empowerment voor Programma Aardgasvrije Wijken
• OFL organiseert consultatie Actieprogramma Klimaatadaptatie Gebouwde Omgeving
• OFL rapporteert over maatschappelijke reacties op aanbevelingen Beleidstafel wateroverlast en hoogwater
• OFL begeleidt co-creatie Agenda Natuurinclusief
• Vervolgstap in verkenning rol OFL bij gebiedsgericht werken in NOVI-gebieden
• Noordzeeoverleg in gesprek met visserijsector
• Deltacommissaris omarmt informeel advies OFL over het Deltaprogramma

Participatie van mens tot mens

Voorzittersblog: Jeroen de Haas

Participatie vergt een menselijk gezicht. Dat bedoel ik letterlijk. Wanneer je als Rijksoverheid dichter bij de samenleving wilt komen, dichter bij het maatschappelijk verkeer of de individuele burger, moet je jezelf van je menselijke kant tonen door jezelf letterlijk te laten zien als mens. Want participeren doe je van mens tot mens, hoe soft dat in de oren van sommigen misschien ook klinkt.

Voor de fysieke leefomgeving betekent dit dat je jezelf als Rijksoverheid laat zien in de gebieden waar mensen leven en werken. Niet met een brochure, niet via Zoom, maar ter plekke. Zo maak je jezelf als Rijksoverheid onderdeel van die leef- en werkomgeving en toon je je betrokkenheid. Je letterlijke aanwezigheid geeft je geloofwaardigheid als je mee wilt praten en beslissen over de leefomgeving.

Lees verder

Nieuws

OFL-conferentie Moedige praktijken weet ook online te inspireren

Op 7 december vorig jaar hebben we online de jaarlijkse OFL-conferentie georganiseerd, met als thema 'Moedige praktijken: empowerment in de samenleving'. We zien veel moedige initiatieven en interessante lessen in de samenwerkingsprocessen die we begeleiden. Op de conferentie hebben we deze gedeeld. In het ochtendprogramma hebben we ons gericht op lessen uit ons onderzoek voor het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW). In de middag stonden moedige praktijken uit de aardgasvrijtransitie op het programma. We hebben de conferentie afgesloten met een talkshow over de lessen uit het innovatielab Voor de oogst van morgen.

Bekijk video's, presentaties van de conferentie en meer

Kort advies over burgerberaden in voorbereiding voor BZK en IenW

In de eerste maanden van 2022 brengt het OFL een kort advies uit aan de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW) over de inzet van burgerberaden. Dit advies gaat specifiek over de betekenis die burgerberaden kunnen hebben voor thema's uit de fysieke leefomgeving. Het is gebaseerd op de meet-up die wij vorig jaar oktober over dit onderwerp hebben georganiseerd onder leiding van OFL-voorzitter Jeroen de Haas. Zo'n vijftig deelnemers hebben toen op dit onderwerp gereflecteerd. Gezamenlijk vertegenwoordigden zij een groot aantal verschillende organisaties en bedrijfstakken. Hun inzichten, opvattingen en andere inhoudelijke bijdragen zijn de basis voor het advies dat het OFL eind februari aan BZK en IenW uitbrengt.

Lees een impressie van de meet-up

OFL gaat in gesprek met benoemde leden

Dit jaar gaan we in gesprek met onze (wettelijk) benoemde leden. We willen met hen van gedachten wisselen over het komende OFL-werkprogramma en over hun rol als lid van het OFL. Ook willen we ons ledenbestand actualiseren. Het OFL-secretariaat neemt contact op met alle organisaties waar het om gaat, om een afspraak te maken voor deze gesprekken.

Meer weten over benoemde leden

OFL doet aanbevelingen voor een Dialooggroep hernieuwbare elektriciteit

Op verzoek van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) heeft het OFL in gesprek met betrokkenen onderzocht of het instellen van een Dialooggroep hernieuwbare elektriciteit meerwaarde heeft in het maatschappelijk debat over de energietransitie. Het ministerie van EZK vroeg zich af of een dialooggroep een goede manier zou zijn om gestructureerd en transparant in gesprek te gaan over de keuzes die Nederland moeten maken over de opwekking van hernieuwbare elektriciteit. OFL-voorzitter Wobine Buijs concludeert dat zo'n dialooggroep een passende manier is om dit gesprek te voeren. In een OFL-rapport doet Wobine Buijs aanbevelingen voor het vormen van deze dialooggroep. EZK heeft in een gesprek aangegeven voor de zomer 2022 een volgende stap te willen zetten.

Lees meer over de consultatie en het OFL-rapport

Eindadviezen over empowerment voor Programma Aardgasvrije Wijken

OFL-voorzitter Marleen Stikker heeft tijdens de Moedige praktijken-conferentie van het OFL op 7 december de eindadviezen van het OFL aan het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) gepresenteerd. Dit deed zij in een rondetafelgesprek met verschillende betrokkenen bij het PAW, onder wie PAW-directeur Jos van Dalen. Samen met de eindrapportage die in maart verschijnt, vormen de adviezen het sluitstuk van meer dan twee jaar onderzoek naar participatie in aardgasvrije wijken. Het OFL heeft dit onderzoek gedaan op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). De adviezen gaan over empowerment en ruimte geven aan initiatieven van burgers en bewoners in de transitie naar aardgasvrij wonen. Tijdens het PAW-congres op 10 maart zal Marleen Stikker de eindadviezen toelichten en verzorgt het OFL een sessie over dit onderwerp, toegespitst op de empowermentscan, een instrument dat het OFL heeft ontwikkeld voor participatie in aardgasvrije wijken. Ook verschijnt dan de verhalenbundel Moedige praktijken, met negen inspirerende voorbeelden van voorlopers in de aardgasvrijtransitie. De eindrapportage wordt afsluitend, samen met een begeleidende brief van onze voorzitter Marleen Stikker, aan de minister van BZK aangeboden.

Lees verder over het PAW-onderzoek

OFL organiseert consultatie over actieprogramma Klimaatadaptatie Gebouwde Omgeving

Op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) begeleidt het OFL een consultatie over het Actieprogramma Klimaatadaptie Gebouwde Omgeving. Dit actieprogramma maakt het BZK samen met ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De consultatie heeft als doel samen met maatschappelijke organisaties te reflecteren op de inhoud van het actieprogramma en op de wijze waarop maatschappelijke organisaties verder betrokken kunnen zijn bij het actieprogramma. OFL-voorzitter Jeroen de Haas gaat als onafhankelijk voorzitter over het actieprogramma in gesprek met betrokken maatschappelijke partijen tijdens een digitale bijeenkomst op 29 maart.

Meer informatie over dit project

OFL rapporteert over maatschappelijke reactie op aanbevelingen Beleidstafel wateroverlast en hoogwater

OFL-voorzitter Wobine Buijs heeft op 3 februari een rapportage aangeboden aan de Beleidstafel wateroverlast en hoogwater. De beleidstafel had het OFL gevraagd de maatschappelijke reacties op hun eerste aanbevelingen in kaart te brengen. Die aanbevelingen zijn bedoeld om te leren van de wateroverlast in Limburg in de zomer van 2021 en moeten Nederland in de toekomst weerbaarder te maken tegen extreme neerslag. Daarom hebben we in januari een bijeenkomst georganiseerd met vertegenwoordigers van natuur- en landschapsorganisaties, het bedrijfsleven, de chemische industrie, de zand- en grindproducenten, verzekeraars, de scheepvaart en woningeigenaren. We hebben hen gevraagd hun gedachten te laten gaan over de aanbevelingen van de beleidstafel. De rapportage is daar een reflectie op. Eind augustus of begin september organiseren we opnieuw een bijeenkomst, bedoeld om de reacties op de tweede set aanbevelingen van de beleidstafel te peilen.

Meer informatie over dit project

OFL begeleidt co-creatie Agenda Natuurinclusief

Op verzoek van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) begeleidt het OFL het co-creatieve proces van de Agenda Natuurinclusief. Deze agenda is erop gericht biodiversiteit als centrale waarde te verankeren in ons denken en doen als samenleving. Het OFL heeft een route uitgestippeld naar de presentatie van de Agenda Natuurinclusief op de Natuurtop in juni 2022. Deze route loopt via een reeks gesprekken, een diner pensant en een Future Search die plaats gaat vinden op 11, 12 en 13 april. Tijdens dit dynamische planningsproces komt een grote groep belanghebbenden 2,5 dag bij elkaar om in een constructieve dialoog een gedeeld toekomstbeeld over een natuurinclusief Nederland in 2050 te formuleren. Op basis daarvan worden afspraken over samenwerken en acties tot 2030 opgesteld. Als tussenstap is op dit moment al een contourenschets gemaakt. OFL-voorzitter Johan van de Gronden is betrokken bij dit proces.

Meer weten over de Agenda Natuurinclusief

Updates

Vervolgstap in verkenning rol OFL bij gebiedsgericht werken in NOVI-gebieden

Het eerste verkennende onderzoek naar een mogelijke bijdrage van het OFL aan de gebiedsgerichte aanpak uit de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is afgerond. We hebben de samenwerking tussen het Rijk en de regio's onderzocht in acht NOVI-gebieden. Hieruit blijkt dat er grote onderlinge verschillen bestaan in aanpak, methoden, koers en doelstellingen. Uit drie NOVI-gebieden hebben we een concrete vraag om ondersteuning gekregen voor het verbeteren van de samenwerking tussen Rijk en regio. Ons voorstel is om in één of twee gebieden een verdiepende verkenning te starten. Het doel daarvan is om in een periode van zes tot zeven maanden een gecommitteerde vervolgaanpak te bedenken, waar alle betrokkenen in deze gebieden ja tegen zeggen. Daarmee wil het OFL een opmaat bieden naar een meer generieke aanpak voor gebiedsgericht werken.

Noordzeeoverleg in gesprek met visserijsector 

De sector voedsel en visserij is sinds november 2021 weer vertegenwoordigd in het Noordzeeoverleg (NZO): twee van de drie beschikbare zetels zijn ingenomen door vertegenwoordigers van de visserij. Over invulling van de nog beschikbare zetel is een dialoog met de sector gaande. Voor twee gebieden, de Borkumse Stenen en het Friese Front, heeft het NZO nieuwe afspraken gemaakt over onder andere visserij, onderzoek en oesterherstel. Wat betreft het Programma Noordzee 2022-2027 wordt verwacht dat het in maart klaar is. Onder andere de nieuwe windmolengebieden op zee zijn dan ingetekend. Verder is de Wetenschappelijke Klankbord Commissie (WKC) begin januari geïnstalleerd en verwacht het NZO de binnenkort de eerste resultaten te bespreken van het programma Monitoring, Onderzoek, Natuurversterking en Soortenbescherming (MONS).

Meer weten over het Noordzeeoverleg

Deltacommissaris omarmt informeel advies OFL over het Deltaprogramma

Het OFL heeft in november vorig jaar een informele bijeenkomst georganiseerd over het Deltaprogramma. Met een diverse groep deelnemers zijn we in gesprek gegaan over het meer leidend maken van het natuurlijke bodem- en watersysteem bij de ruimtelijke opgaves waar Nederland voor staat. Op basis van dit gesprek heeft OFL-voorzitter Johan van de Gronden een informeel advies uitgebracht aan Deltacommissaris Peter Glas. In zijn reactiebrief benadrukt de Deltacommissaris zijn waardering voor de aandachtspunten die het OFL naar voren brengt. De Deltacommissaris kan zich bijvoorbeeld geheel vinden in de OFL-suggestie dat het Deltaprogramma op een aantal punten een aanjaagrol kan vervullen.

Meer weten over het Deltaprogramma
Lees de reactiebrief van de Deltacommissaris

Agenda

10 maart          

Congres aardgasvrije wijken met presentatie van OFL-voorzitter Marleen Stikker

29 maart          

Digitale bijeenkomst Actieprogramma Klimaatadaptie Gebouwde Omgeving

7 april              

Formeel overleg Deltaprogramma

11/12/13 april   

Conferentie Future Search voor Agenda Natuurinclusief