Het Overlegorgaan Infrastructuur en Milieu (OIM) biedt formele en informele vormen van dialoog tussen Rijk en andere overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven en burgers. Het orgaan is hét participatieplatform voor de ministeries die actief zijn of invloed hebben op de fysieke leefomgeving.
Doorontwikkeling OIM
Pieter Jan Biesheuvel: ‘De keuze voor de twee nieuwe voorzitters sluit mooi aan bij de koers, die ingezet gaat worden als vervolg op de OIM-ledendag eind 2015. Het voorzittersgilde heeft alles in huis om de doorontwikkeling van het OIM tot een succes te maken. Wat mij tijdens de ledendag opviel is dat we met elkaar constateren dat we moeten toegroeien naar een meer pro-actieve rol van het OIM. De lijn was helder: het OIM functioneert nu goed, maar er zit veel meer potentie in, en die potentie willen we realiseren.’
Nieuwe voorzitters
Steeds vaker zijn burgers bij een participatieproject betrokken. Job Cohen heeft een leerstoel in Leiden, waarbij hij zich sterk maakt voor het beter en anders betrekken van burgers bij de democratie. Erik Pool: ‘Het wordt voor een organisatie steeds moeilijker om namens hun achterban te spreken, want die achterban wordt steeds onbekender. Belangenorganisaties moeten namens hun leden spreken, en ze moeten ook vaak een sector vertegenwoordigen, soms met veel start-ups. Terwijl juist die netwerken steeds diffuser en fluïde worden. Dat betekent dus dat het OIM ook steeds meer met burgers overlegt. Wat we tot nu toe hebben gedaan -inspraak, participatie, medezeggenschap- is niet meer voldoende voor de toekomst. Job Cohen heeft de concrete ambitie om met nieuwe modellen te experimenteren. Denk bijvoorbeeld aan verkiezingen via loting. Het OIM staat open voor deze nieuwe vormen. We zoeken steeds naar meer interactie met de samenleving, ook bijvoorbeeld via nieuwe media.'
Jacques Wallage heeft ervaring met de Dialoogtafel Groningen, en hij is voorzitter van de Raad voor het Openbaar Bestuur (RoB). ‘Ook die ervaringen kan het OIM goed gebruiken’ vertelt Erik Pool. ‘Bij het RoB wordt nagedacht over de verhouding tussen een hiërarchisch georganiseerde overheid en een horizontaal georganiseerde samenleving. Naast centrale sturing gaat het om verbindingen met burgers en organisaties. Daar hebben we bij het OIM ook vaak mee te maken. Mensen hebben eigen ideeën en wensen en ze denken kritisch met de overheid mee. Andersom zullen overheden steeds vaker aansluiten op ideeën en initiatieven in de samenleving. De relatie en de samenwerking verandert en dat krijgt ook zijn weerslag in het werk van het OIM.’ Pieter Jan Biesheuvel vult aan: ‘We waren gewend vooral onderwerpen op te halen via een ronde in het ministerie. In de toekomst zullen de OIM-leden vaker en actiever ook zelf onderwerpen agenderen. De gesprekken en rapporten gaan we ook wat anders inrichten. Minder een optelsom van meningen, en vaker samen tot nieuwe inzichten en perspectieven komen.’
> Lees het nieuwsbericht over de benoeming
Het werk van het OIM
Erik Pool vervolgt met een greep uit het OIM-werk. ‘Een goed praktijkvoorbeeld zijn de problemen met geluid rond de HSL-route. Het OIM heeft in 2015 daarvoor verschillende regio-avonden in het gebied georganiseerd voor omwonenden om samen na te denken over de oplossingen om de geluidshinder van de treinen te verminderen. Dat trok volle zalen. Niet alleen vol met lokale bestuurders en maatschappelijke organisaties, maar ook met veel burgers. Daar hebben we een prachtige oplossing uit kunnen destilleren die met steun van de lokale bestuurders door staatssecretaris en Kamer is overgenomen, waarmee een toezegging van Camiel Eurlings kon worden ingelost.’
‘Een hele nieuwe manier van overleg hebben we de afgelopen jaren toegepast bij het Deltaprogramma. De OIM-leden en de Stuurgroep van het Deltaprogramma draaiden enkele keren per jaar een intensief proces over de Deltabeslissingen. Wim Kuijken en zijn team hebben het OIM volop benut voor finetuning van de plannen die daarna pas aan de Stuurgroep werden voorgelegd. Ook rond de luchtkwaliteit van vliegtuigcabines is het OIM ingezet, en hebben we binnen vier weken een Nationale Adviesgroep Cabinelucht opgezet om een toezegging van de staatssecretaris op tijd gestand te doen en de belanghebbenden een goede overlegtafel te bezorgen.’ De verschillende voorbeelden van het werk van OIM komen in een sneltreinvaart voorbij: ‘De rol van het KNMI in de meteorologie is beslecht door het OIM. En voor het Landelijk Afvalplan 3 (LAP 3) dat dit jaar moet worden afgerond, is het OIM benut om de relevante organisaties bij elkaar te brengen zodat de beleidsmakers de plannen met hen konden vormgeven en toetsen.’
Het werk van het OIM is echter niet altijd zo duidelijk zichtbaar. ‘We doen mee en organiseren bijeenkomsten rond zienswijzen en analyseren ook de reacties, zitten bij beleidsmedewerkers van het ministerie van IenM aan tafel, halen deskundigheid binnen rond participatie, enzovoorts.’
Pieter Jan Biesheuvel: ‘Het OIM zal ook, meer dan nu, zichtbaar zijn in de buitenwereld. En de beste zichtbaarheid is natuurlijk zichtbaarheid met het goede rapport. Een rapport waarmee het OIM dienstbaar is aan de maatschappij.’
Erik Pool: ‘We zijn soms nog te voorzichtig, we zouden wat scherper kunnen worden, en niet bang moeten zijn om te zeggen waar het voor staat. De minister wil het OIM krachtiger maken. Ze heeft daarom gekozen voor twee extra voorzitters met statuur en gezag, die goed met burgers en met belangenorganisaties kunnen overleggen, een heldere lijn kunnen neerzetten en die soms een onwelgevallige boodschap kunnen brengen.’
Pieter Jan Biesheuvel: ‘We gaan meer potentie van het OIM eruit halen. Ik zou zeggen dat het in oktober van dit jaar al voor de leden merkbaar en herkenbaar moet zijn.’
Suggesties en ideeën van leden
Leden hebben tijdens de ledendag op 22 oktober 2015 ook ideeën en suggesties aangeleverd voor het toekomstig functioneren van het OIM. Op basis van deze input is een kwalitiatieve analyse gemaakt, inclusief de onderwerpen ter bespreking in het het OIM in 2016.
> Bekijk de analyse van de suggesties en ideeën van de leden
Reageren
De secretarissen van het OIM nodigen u uit om hieronder het gesprek met elkaar aan te gaan over de doorontwikkeling van het OIM. U kunt in uw reactie bijvoorbeeld ingaan op de volgende stelling: “Het is een goede ontwikkeling dat het OIM ook overleg voert met burgers”.