Op 19 september vond de derde werksessie van het OFL in het kader van het Nationaal Milieuprogramma (NMP) plaats in Amersfoort. Betrokken deelnemers namens diverse maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat kwamen bijeen, en bespraken hoe alle partijen zouden kunnen samenwerken in de uitvoering van het Nationaal Milieuprogramma. Wat is er nodig om gezamenlijk actie te nemen?

''Vandaag bespreken we de manieren waarop partijen hun krachten kunnen bundelen in de uitvoering van het Nationaal Milieuprogramma’’, daarmee opende OFL-secretaris Eef Silver de derde en laatste werksessie van de OFL-verkenning voor het Nationaal Milieuprogramma.

Werken richting de uitvoeringsagenda

Sinds de laatste OFL-werksessie in juli heeft ook het beleidsteam van het Nationaal Milieuprogramma niet stilgezeten. Marko van der Voort van het NMP-beleidsteam: ‘’We hebben heel veel geschreven, want soms moet je iets opschrijven om ergens te beginnen. Nu de inhoud echt een beeld krijgt, gaan mensen aanhaken.’’ De energie zit er goed in. Er was nog enige onzekerheid over de visie van het nieuwe kabinet, maar het NMP-beleidsteam heeft gezonde hoop. ‘’We willen snel onze visie delen met het kabinet zodat we vóór de zomer een Nationaal Milieuprogramma vast kunnen stellen. Tegelijkertijd beginnen we dan ook aan de volgende stap: het opstellen van de uitvoeringsagenda.’’

Sinds de laatste OFL-werksessie in juli heeft ook het beleidsteam van het Nationaal Milieuprogramma niet stilgezeten. Marko van der Voort van het NMP-beleidsteam: ‘’We hebben veel gesprekken gevoerd en onze ideeën in een logisch verhaal uitgeschreven, want soms moet je iets opschrijven om ergens te beginnen. En dat heeft gewerkt. Nu de inhoud echt een beeld krijgt, gaan mensen aanhaken.’’ De energie zit er goed in. Het eerste gesprek met de nieuwe staatssecretaris over de hoofdlijnen van het NMP, net na de zomer, was ook positief. ‘’We willen ons plan snel delen met het kabinet zodat we vóór de zomer van 2025 een Nationaal Milieuprogramma vast kunnen stellen. Tegelijkertijd beginnen we dan ook aan de volgende stap: het opstellen van de uitvoeringsagenda.’’

Lees mees over het Nationaal Milieuprogramma

Krachtenbundeling

Tijdens de werksessie werd aan de leden gevraagd om in gesprek te gaan over de verschillende varianten die helpen om de krachtenbundeling rondom de uitvoering van het NMP mogelijk te maken. Hiervoor heeft het OFL drie mogelijke opties van krachtenbundeling verstrekt:

• Krachtenbundeling tussen overheid, bedrijven en maatschappelijke initiatieven d.m.v. samenwerking

Bij deze variant wordt de NMP-visie overgedragen aan een gezamenlijke overlegtafel van overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Zij maken gezamenlijk een uitvoeringsplan en voeren deze uit. Allerlei spelers ‘zijn al actief’ en kunnen aangehaakt worden voor een bredere beweging.

‘’Dit moet leiden tot een tastbaar resultaat, maar hoe ga je dat organiseren? We moeten heel scherp in beeld krijgen wat de doelen van elke partij zijn. Vervolgens is het de kunst om die doelen en de krachten van partijen te bundelen en continu met elkaar in gesprek te blijven.’’ Daarnaast vonden de deelnemers het centraalstellen van de burger een pre. ‘’Dat heeft veel baten voor de lange termijn.’’ Ook gelijkwaardigheid en bewustzijn op verschillende lagen moeten randvoorwaarden zijn bij deze vorm van samenwerking.

• Krachtenbundeling van maatschappelijke initiatieven d.m.v. een investeringsprogramma

Deze variant biedt een investeringsprogramma dat maatschappelijke initiatieven versterkt en de ruimte geeft om de beweging van onderop te blijven zien. Het programma kan verschillende opties bieden, toegesneden op de behoefte van maatschappelijke initiatieven, zoals technologische of juridische ondersteuning, financiële middelen, training, kennisontwikkeling en meer. De essentie van deze vorm is om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk burgers mee gaan doen. Dat krijg je voor elkaar door het maatschappelijk middenveld te voeden. Daarbij is het heel belangrijk om te investeren in de kracht van onderop.

• Krachtenbundeling door continu gesprek tussen overheid en samenleving

Door continu het gesprek te voeren tussen overheid en samenleving, streeft het NMP ernaar om de gezonde, schone en veilige leefomgeving weer op de agenda te zetten. Bij deze variant vinden betrokkenen ‘gedeelde verantwoordelijkheid’ en het ‘betrekken van alle partijen’ essentieel.

‘’Maar wat gebeurt er daarna mee?’’ vroegen de deelnemers zich af. ‘’Als het zo is dat we een advies opstellen, dit geven aan de overheid en zij het vervolgens afslaan; dan ontmoedigt dat enorm. Maar als het gaat om het versterken van elkaar, dan motiveert het echt om deze vorm van samenwerking op te zoeken.’’

Reacties van deelnemers

De varianten riepen enthousiaste en gepassioneerde gesprekken op waarin veel raakvlak werd ondervonden. ‘’Ik vind dit initiatief heel goed,’’ benoemde een deelnemer. ‘’Ik merk dat we elkaar echt versterken, snappen en elkaar voeden. Bij het gesprek zitten maatschappelijke partijen, maar ook stichtingen, verenigingen en partijen die letterlijk met hun benen in de praktijk staan. Ik vind dat een hele fijne manier van werken.’’

Maar er vonden ook scherpe discussies plaats. Luistert de overheid daadwerkelijk naar de adviezen van het NMP? Wordt het advies wel meegenomen in de besluitvorming? Maar ook: hoe kun je mensen die milieu een taboe vinden meekrijgen? Hoe kunnen we het speelveld gelijktrekken en hoe kunnen we leren van eerdere gefaalde pogingen om zo’n Nationaal Milieuprogramma op te zetten?

Dat zijn lastige gesprekken, maar door ze op tafel te leggen kregen de deelnemers een goed beeld bij de verschillende varianten van samenwerking rondom het Nationaal Milieuprogramma. Wat in ieder geval bij iedereen centraal stond, was het belang om het samen te doen en om bewoners zoveel mogelijk te betrekken. ‘’Er moet echt wat gebeuren.’’ Daar willen de deelnemers over in gesprek. Daar willen ze aan meewerken.