Het empowermentraamwerk en de nieuwe participatieladder

Huizen van het aardgas afhalen, is waar veel initiatiefnemers zich voor inzetten. Dat gebeurt vanuit de overheid, een maatschappelijk initiatief of vanuit een andere organisatie. Samenwerken en de krachten bundelen met andere mensen en organisaties is daarbij essentieel. Hoe laat je dat nu soepel verlopen in de praktijk? Het start met een goed gesprek over ieders rol en beeld van die samenwerking. Het OFL stelt dat het daarbij niet alleen moet gaan over de manier van samenwerken (zoals consultatie of co-creatie), maar ook of alle partijen dat wel écht willen én ook kunnen.

De nieuwe participatieladder

Bij de keuze voor de manier van samenwerken tussen overheid en samenleving wordt de participatieladder vaak als model gebruikt. Het OFL heeft geconstateerd dat, binnen de context van aardgasvrije wijken, de participatieladder minder goed aansluit bij de werkelijkheid. De oorspronkelijke ladder gaat uit van twee uniforme partijen: de overheid, die altijd als de initiatiefnemer wordt gezien, en de bewoner. De praktijk (bij aardgasvrije wijken) is dat initiatieven ook van niet-overheidspartijen afkomstig kunnen zijn.

Daarnaast zijn meestal meer dan twee, vaak niet-uniforme, partijen erbij betrokken. Al die partijen kunnen daarbij zowel initiatiefnemer als participant zijn. Tot slot kan de vorm van samenwerking in de tijd veranderen, afhankelijk van de fase in het beleids- of uitvoeringsproces.

Trap de ladder om!

De impliciete boodschap van de oorspronkelijke ladder is: ‘hoe hoger op de ladder, hoe beter’. Maar, dat doet geen recht aan de werkelijkheid: in verschillende situaties zijn verschillende vormen van participatie passend.

Partijen moeten samen bedenken welke mix aan participatievormen voor een bepaald vraagstuk passend is. Daarnaast is de trede van eigendom aan de ladder toegevoegd. Het streven vanuit het klimaatakkoord naar 50% lokaal eigendom voor grootschalige opwek van hernieuwbare elektriciteit op land, raakt niet direct de opgave van aardgasvrije wijken, maar is er wel aan gerelateerd.

Empowerment raamwerk

De nieuwe participatieladder is verder aangevuld met empowerment-dimensies. Dat wil zeggen, dat gekeken wordt of de (potentiële) participanten in staat zijn om een beroep te doen op bepaalde middelen (zoals kennis, sociaal netwerk en geld) en of ze bereid zijn om die middelen ook in te zetten.

Empowerment is datgene wat maakt dat iemand zich gesteund en bekrachtigd voelt om een bijdrage te leveren aan participatie. Maar, empowerment gaat ook over het scenario waarin mensen niet het vermogen hebben om te handelen.

Empowerment omvat kunnen en willen:

• Kunnen: heeft iemand toegang tot middelen zoals geld, kennis en (sociale) netwerken, dat hen in staat stelt om te participeren?
• Willen: heeft iemand de bereidheid om deze middelen ook in te zetten?

De dimensies van willen en kunnen, staan uitvoerig beschreven in de publicatie ‘Empowerment Raamwerk’, hieronder te downloaden. De nieuwe participatieladder en de empowerment dimensies noemen we samen het ‘Empowerment Raamwerk’.

Vervolg

Het empowerment raamwerk wordt op het ogenblik ‘vertaald’ naar een praktisch instrument: de empowerment-scan. Dit doet het OFL samen met andere partijen.
De empowerment-scan is een handreiking bij gesprekken over een goede samenwerkingsvorm bij het aardgasvrij maken van wijken.

Wil je meer weten over het raamwerk empowerment? Lees dan verder in de publicatie, hieronder te downloaden.